विश्वको शीर्ष धान निर्यातकर्ता भएको भारतले आउट इयारसम्म विदेशी बिक्रीमा लागू गरेको प्रतिबन्धलाई आउट इयारसम्म जारी राख्नका लागि तयारी गरेको छ, जसले वित्तीय वर्ष २००८ को खाद्य संकटपछि धानको मूल्यलाई उच्च स्तरमा बनाए राख्न सक्छ।

पछिल्लो दशकमा कम मूल्य र पर्याप्त स्टकपाइलहरूले भारतलाई ग्लोबलमा शीर्ष धान बेच्ने बनाइएको छ, हालैसम्म जम्मा ४०% भन्दा बढीको प्रायोगिक साझा गरेको छ। बेनिन र सेनेगल जस्ता अफ्रिकी राष्ट्रहरूले भारतलाई मुख्य खरिददाता बनाएका छन्।

तर, आउँछ वर्षमा फेरि चयन गर्ने योजना बनाएका भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले घरेलु मूल्यमा वृद्धि रोक्न र भारतीय उपभोक्ताहरूलाई संरक्षण गर्नका लागि बिदेशी बिक्रीमा प्रतिबन्धलाई बढाइएका छन्। नोमुरा होल्डिङ्स इन्कका भारत र एसिया बाहेक जापानको मुख्य अर्थशास्त्री सोनाल भर्मा बचते, "जबसम्म घरेलु धानका मूल्यहरूमा वृद्धि हुँदैछ, प्रतिबन्धहरू बनिरहेका छन्," भने छिन्नुहुन्छ। "चुनावपछि पनि, यदि घरेलु धानका मूल्यहरू स्थिर हुँदैनन्, यी उपायहरूले बढाइन्छ।"

भारतले निर्यात शुल्क र न्यूनतम मूल्य लगाएको छ, हराम र बेसमती सेतो धान प्रजातिहरूलाई निर्यात गर्न नपाइएको छ। अगस्टमा मूल्यहरूले १५ वर्षपछि उच्च स्तरमा बढेको हो, जसमा सबैभन्दा विकृप्त आयात गर्ने राष्ट्रहरूले खरिद गरेका छन्। कसैले वायरस मागी पनि बनाएको छ। अक्टोबरमा, धान यत्रा गरेको बर्षकै २४% माथि थियो, युनेस्कोको खाद्य र कृषि संगठनको अनुसार।

मोदीको सरकारले घरेलु आपूर्ति सुनिश्चित गर्न र मूल्य वृद्धि रोक्नका लागि यो भनेको भारतका शिपर्सका प्रतिष्ठानको अध्यक्ष बि.भि. कृष्ण रावका अनुसार छ। उनले भने, सरकारले प्रतिबन्धहरूलाई भोट पर्वसम्म जारी राख्ने दरमा राख्ने भने छन्।

एल निनोको आगमनले, जुन सामान्यतया एसिया भरी फसलहरूलाई बिग्रिन्छ, वैश्विक धान बजारलाई थपै कडा बनाउन सक्छ, जबकि विश्व स्टकपाइलहरू तीस्रो पनि वर्षभर बढिरहेको छ। नंबर २ निर्यातकर्ता भूतानको सरकारले गरेको घोषणामा २०२३-२४ खाद्योत्पादन ६% कम हुने भनेर भनेको छ।

वाशिङ्टनको अन्तर्राष्ट्रिय खाद्य नीति अनुसन्धान संस्थानको वरिष्ठ अध्ययनी जोसेफ ग्लौबेरले भने, "धानले कडा हुन्छ किनकि अरू धान आपूर्तिकर्ताहरू धेरै छैनन्," भने छिन्नुहुन्छ। भारतले "भरपूर अनुपस्थिति" छोडेको छ, उनले थपे।

थपै गर्दै, भारतको फसलमा गोधूलीको अस्तित्वले नीतिनिर्धारकहरूले सतर्कतामा थप कडाइ गरेका छन्। मानव सांग्राइ अनुसार, मनसूनले जूनदेखि सेप्टेम्बरसम्मको क्षेत्रमा पर्याप्त बर्षा हुनुपरेको थियो भने पनि, पूर्वाधिकारी विचारमा धेरै वर्षभर तत्काल कमजोर थियो।

देशको मुक्त खाद्य कार्यक्रमलाई समर्थन गर्न र ८०० मिलियन भन्दा बढी मानवहरूलाई फाइदा पुर्याउँदै बोकेको सामूहिक आपूर्ति सुनिश्चित गर्नु देशको मुख्य प्राथमिकता हो। मोदीले भने, ती प्रणालीलाई पाँच वर्षसम्म बढी मिल्ने गरी घोषणा गरेका छन्, जुन उनीहरूले पाँच प्रदेशहरूमा हुने चुनावहरूको ठीक अघि गरेका थिए।

खाद्यको मूल्य बढेपछि हस्तान्तरणहरू थप गरिन्छ। न्यू डेल्हीमा धानको खुदाइ गरेका खाद्य मन्त्रालयको डेटा अनुसार, वाणिज्यिक मूल्यहरू पिछाडि गएका छन्, जबकि गहु बराबर ११% महँगो भएको छ।

खाद्य र व्यापार मन्त्रालयका एक प्रवक्ता बताए, सरकारले खाद्य मूल्यहरूमा निरन्तर नजर राखेको छ र व्यापार मन्त्रालयले उपभोक्ताहरू र किसानहरूका हितहरूलाई ध्यानमा राखी उचित समयमा निर्णय गरिनेछ, भने अबस्य स्वाहा।

भारतको नीति अन्ततः विश्वकै सबैभन्दा बडा जनसंख्यामा बसेको देशका अनामसंपत्ति भएका उपभोक्ताहरूलाई अन्ततः फाइदा पुर्याउँछ — तर यसको समान नहीं छ अफ्रिका र एसियाका अन्य समृद्धिहीन जनसंख्यामा, जहाँ अरबौंहरूले पुर्याउँदैछन् विश्वभरिबाट धेरै चामलको आपूर्ति निर्भर छन्।

सितम्बरमा फिलिपिन्समा चामलमा मूडी वृद्धि हुँदैछ, पुरै १४ वर्षपछि उच्चतम स्तरमा पुगेको, प्रधानमन्त्रीको आदेशपछि पनि कोस्टलाई रोक्नुका प्रयासमा। इन्डोनेसियामा, २०२४ मा राष्ट्रपति चयन हुनु अघि सरकार आयातलाई बढाउँछ र मूल्यहरूलाई शान्त गर्नका लागि।

पश्चिम अफ्रिकामा, उच्च मूल्यले छुनेका बीच नाइजेरियालीहरू पनि छन्। सितम्बरमा जोलोफ, बढी नेपाली घरहरूमा लोकप्रिय बनाइएको एक खाना बनाउनको लागि मुख्य सामग्रीको मूडी ६१% बढेको थियो। ती महिनामा वार्षिक खाद्य मूल्यमा ३०.६% को गति बढेको थियो भने शीर्षक मूडी २००५ को अगस्टबाट २६.७% को वृद्धि भएको थियो।

संयुक्त राज्य चामल उद्योगले भनेको कुनै आवश्यक छैन कि भारतको निर्यात निषेध गरिएको छ। "भारतले अहिले पर्याप्त स्टक्स छ," भनेको यूएसए चामलको प्रमुख र कार्यकारी अध्यक्ष पीटर बाकम्यानले भनेका छन्। "हाम्रा निर्यातकर्ताहरू (र एसियाका अन्य प्रमुख निर्यातकर्ताहरू) लाभान्वित हुन्छन् शॉर्ट टर्ममा, तर जब भारतले आउँदो महिनामा निर्यात निषेध खोल्छ, तब उनीहरू फेरि विश्व मूल्यहरूलाई केहि देखि भरपूर रूपमा बिगार्छन्।"